Công ty CP Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định; Trung tâm Khuyến Nông Phú Yên 

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Huyện Đồng Xuân là huyện miền núi của tỉnh Phú Yên hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực nông nghiệp, đã và đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình hình biến đổi khí hậu. Nông nghiệp của huyện tập trung chủ yếu vào sản xuất lúa, mía, sắn nhưng năng suất và sản lượng thấp do thiếu nước, đầu ra bấp bênh… Trong các loại cây thực phẩm ngắn ngày, lạc là cây có diện tích sản xuất trên địa bàn huyện tương đối lớn khoảng 650 ha. Là cây trồng có giá trị kinh tế cao, thời gian sinh trưởng ngắn, lượng nước tiêu thụ ít, lợi nhuận kinh tế cao. Tuy nhiên, hiện nay do tập quán canh tác cây lạc trên địa bàn huyện chưa ứng dụng tiến bộ kỹ thuật tiên tiến, trình độ thâm canh của người dân chưa cao cũng như việc sử dụng phân bón, cách bón phân và chăm sóc chưa hợp lý đã làm ảnh hưởng đến năng suất lạc trên toàn huyện. Chính vì vậy, vụ Đông Xuân năm 2020 -2021, Trung tâm Khuyến nông Phú Yên, Trạm Khuyến nông huyện Đồng Xuân phối hợp với  Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định triển khai mô hình trình diễn phân bón NPK chuyên dùng cho cây lạc nhãn hiệu Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE trên địa bàn huyện Đồng Xuân – Phú Yên.

2. MỤC ĐÍCH

– Kiểm chứng hiệu lực Phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE chuyên dùng cho cây lạc tại huyện Đồng Xuân – Phú Yên.

– Bổ sung hoàn chỉnh Hướng dẫn kỹ thuật và khuyến cáo sử dụng Phân bón  Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE chuyên dùng cho cây lạc

3.QUY MÔ, ĐỊA ĐIỂM, THỜI GIAN THỰC HIỆN

Bảng 1. Quy mô, địa điểm, thời gian thực hiện

* Nguyễn Ngọc Vinh

4. NỘI DUNG, KỸ THUẬT ÁP DỤNG VÀ PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN

4.1. Nội dung

(1) Xây dựng mô hình trình diễn Phân bón NPK Mặt Trời Mới chuyên dùng cho cây lạc vụ Đông Xuân 2020 – 2021, gồm các nội dung sau:

+ Ruộng mô hình: Sử dụng Phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO + TE chuyên dùng cho cây lạc.

+ Ruộng đối chứng: Sử dụng các loại phân đơn (Urê, Lân, Kali)

(2) Tổ chức Hội nghị đầu bờ cho 45 nông dân trồng lạc và một số đại biểu của chính quyền địa phương, HTX Kinh doanh – Dịch vụ, các phòng ban, đại lý trên địa bàn xã, huyện Đồng Xuân vào sáng ngày 07/4/2021 xã Xuân Quang 2.

4.2. Một số biện pháp kỹ thuật chủ yếu áp dụng

– Sử dụng giống LDH.01, giống cấp xác nhận (Giống lạc LDH.01 do Viện KHKT Nông nghiệp Duyên hải Nam Trung bộ chọn lọc từ quần thể giống lạc Lỳ đang sản xuất đại trà ở vùng Duyên hải Nam Trung bộ; TGST vụ ĐX 95 – 100 ngày, vụ HT 90 – 95 ngày; Nhiễm nhẹ đối với bệnh chết ẻo (héo xanh) và bệnh đốm lá, khả năng chống chịu tốt với điều kiện khô hạn hơn các giống L14, MD7; Thân đứng, tỷ lệ phân cành hữu hiệu cao, tỷ lệ quả 3 hạt đạt từ 55- 60%; Khối lượng 100 quả khoảng 157 gram, khối lượng 100 hạt khoảng 55 gram, vỏ quả rằn, vỏ lụa màu hồng; Năng suất trong điều kiện thâm canh trong vụ ĐX đạt từ 35 – 40 tạ/ha và trong vụ HT là 35 – 40 tạ/ha)

– Lượng giống gieo: 24 kg/giạ giống (240 kg/ha).

– Mật độ trồng: 20 cm x 20cm x 1 hạt

– Phương thức gieo trồng: Rạch hàng, bổ hốc theo mật độ, khoảng cách rồi tiến hành gieo theo hàng.

– Trồng dặm: Sau gieo 7 ngày (2-3 lá) tiến hành trồng dặm.

–  Bón phân:

+ Bón lót: Trước gieo: Bón 50% lượng vôi

+ Bón thúc 1: Khi lạc có 3-4 lá bón 75% phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18 + 4MgO + TE.

+ Bón thúc 2: Khi lạc ra hoa rải rác bón toàn bộ vôi còn lại và 25% phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18 + 4MgO + TE còn lại.

Bảng 2. Loại phân, lượng phân và cách bón cho cây lạc trong mô hình vụ Đông Xuân 2020 – 2021

Lạc là cây trồng có nhu cầu cao về phân đạm song nhờ hệ thống nốt sần ở bộ rễ cung cấp một lượng đạm đáng kể nên việc bón nhiều phân đạm sẽ làm giảm năng suất củ do sinh khối cây phát triển mạnh. Chính vì vậy, khi bón phân Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE là cung cấp vừa đủ lượng đạm cần thiết cho cây lạc sinh trưởng, phát triển; ở ruộng đối chứng việc sử dụng lượng phân urê quá nhiều đã làm thừa đạm làm cho cây phát triển thân lá mà không chú trọng vào củ.

Phân lân có tác dụng kích thích bộ rễ phát triển, rất cần cho sự hình thành nốt sần, tăng cường khả năng hút đạm của cây, thúc đẩy ra hoa hình thành củ sớm, giảm tỷ lệ lép. Tuy nhiên, phân lân thường ở dạng khó tiêu, nên việc bón nhiều lân ở ruộng đối chứng tuy không ảnh hưởng đến sinh trưởng của lạc nhưng sẽ tốn chi phí sản xuất dẫn đến hiệu quả kinh tế thấp.

Phân Kali đóng vai trò quan trọng trong quá trình quang hợp và sự phát triển quả (củ) làm tăng số nhân, tăng tỷ lệ hạt chắc, tăng năng suất và hàm lượng dầu trong hạt. Việc bón thiếu kali ở ruộng đối chứng sẽ làm cho lạc có tỷ lệ củ một nhân nhiều và tỷ lệ dầu thấp.

Ngoài ra, trong phân Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE còn có chứa các thành phần trung lượng còn có chứa các thành phần trung lượng (MgO), vi lượng (TE gồm có Bo, Kẽm, Đồng, Sắt, Mn) đáp ứng tốt cho cây lạc sinh trưởng, phát triển mà trong phân đơn không có được.

5. KẾT QUẢ MÔ HÌNH

5.1. Ảnh hưởng thời tiết đến kết quả mô hình

Bảng 3. Diễn biến tình hình thời tiết ở Phú Yên trong vụ Đông Xuân 2020-2021

(Nguồn: Trung tâm Khí tượng thủy văn Phú Yên, 2021)

Qua Bảng 3 cho thấy:

– Cuối tháng 12/2020 đến tháng 01/2021: Nhiệt độ dao động từ 20-25⁰C, tương đối thích hợp cho cây lạc đang ở giai đoạn cây con. Lượng mưa tập trung trong thời gian này khá cao nên ảnh hưởng đến quá trình mọc mầm của lạc và làm cỏ lần 1 của nông dân.

– Cuối tháng 01/2021 đến cuối tháng 02/2021: Cây lạc ở giai đoạn ra hoa và đâm tia tạo củ. Đây là thời kì cây lạc mẫn cảm nhất với điều kiện ngoại cảnh. Ẩm độ trung bình khoảng 81% thích hợp cho lạc ra hoa và đâm tia tạo củ; với nhiệt độ dao động từ 22 – 26⁰C thích hợp với sự sinh trưởng và phát triển của cây lạc ở giai đoạn này. Lượng mưa thấp do đó nông dân phải tốn chi phí bơm tưới nước cho lạc trong giai đoạn này.

– Tháng 3/2021: Cây lạc ở giai đoạn kết trái và chín. Trong tháng này, ẩm độ trung bình khoảng 75%, nhiệt độ dao động từ 23 – 30⁰C, cũng tương đối thích hợp cho cây lạc ở giai đoạn kết trái và chín.

5.2. Thời gian sinh trưởng và một số đặc điểm nông học

Bảng 4. Ảnh hưởng của phân bón đến năng suất và các yếu tố cấu thành năng suất lạc

Năng suất cao là sự quan tâm hàng đầu của người sản xuất, quyết định lợi nhuận trong suốt quá trình sản xuất. Năng suất là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh một cách chính xác và đầy đủ nhất quá trình sinh trưởng và phát triển của cây trồng. Ngoài yếu tố di truyền của giống, năng suất cây trồng còn chịu ảnh hưởng của điều kiện ngoại cảnh như đất đai, khí hậu thời tiết, chế độ bón phân, kỹ thuật chăm sóc,…

Từ bảng 4 ta thấy: liều lượng bón phân ảnh hưởng lớn đến số lượng quả chắc trên cây. Ở ruộng mô hình sử dụng phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE với liều lượng bón phân cân đối, hợp lý cùng với một số chất trung, vi lượng có trong phân đã giúp lạc chắc hạt hơn so với đối chứng từ đó cho năng suất cao hơn so với ruộng đối chứng. Năng suất lạc khô ở ruộng mô hình đạt 31,76 tạ/ha cao hơn so với ruộng đối chứng 6,99 tạ/ha (Ruộng đối chứng cho năng suất 24,77 tạ/ha). Như vậy, năng suất lạc trong mô hình tăng hơn đối chứng là 28,2 %.

Bảng 5. Ảnh hưởng của phân bón đến việc xuất hiện một số sâu bệnh hại chính và khả năng chống chịu

 (*Ghi chú: điểm1: nhiễm nhẹ ;…….. điểm 9: nhiễm nặng)

Qua theo dõi cho thấy các đối tượng gây hại chủ yếu vào hai giai đoạn chính là khi cây con và thời kỳ cây ra hoa đến lúc quả chắc. Thời kỳ cây mọc mầm đến cây con thường có các đối tượng như sâu khoang, sâu xám, sâu xanh gây hại ở mức độ nhẹ không làm ảnh hưởng lớn đến sinh trưởng phát triển của cây lạc sau này.

Bệnh thối đen cổ rễ gây ra bởi nấm Rhizotonia solani, gây hại ở thời kỳ cây con do mưa nhiều, độ ẩm cao. Bệnh gây hại với tỷ lệ từ 10-12 % đối với ruộng mô hình và 22-26% đối với ruộng đối chứng và đã được bà con phun thuốc xử lý kịp thời. Bệnh gỉ sắt và đốm lá gây hại từ lúc lạc ra hoa đến khi thu hoạch dao động từ cấp 1 đến cấp 3. Bệnh héo rũ do vi khuẩn Ralstoria solanacearum xuất hiện từ giai đoạn hình thành quả đến quả chắc, tỷ lệ gây hại là 12 – 16% ở ruộng mô hình và 25-33% đối với ruộng đối chứng.

Qua các kết quả thu được cho thấy: Ruộng mô hình sử dụng phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE với liều lượng N,P,K cân đối hợp lý và có chưa trung vi lượng nên sâu bệnh cũng ít gây hại hơn.

6. HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA MÔ HÌNH

Bảng 6. Hiệu quả kinh tế của mô hình sử dụng Phân bón NPK Mặt Trời Mới chuyên dùng cho cây lạc trong vụ Đông xuân 2020-2021 tại huyện Đồng Xuân – Phú Yên (Tính cho 1 ha)

ĐVT:1.000đ

* Tỷ suất lợi nhuận (lần) = Lãi ròng/ Tổng chi

– Tổng chi phí: Đối với ruộng sử dụng phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE là 36.980.000 đ/ha; ruộng đối chứng sử dụng phân đơn là 37.540.000 đ/ha, giảm hơn ruộng mô hình là 560.000 đ/ha.

– Tổng thu: Đối với ruộng sử dụng phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE là 73.048.000 đ/ha; ruộng đối chứng sử dụng phân đơn là 56.971.000 đ/ha.

– Lãi: Đối với ruộng sử dụng phân bón Mặt Trời Mới chuyên dùng NPK 9-20-18+4MgO+TE là 36.068.000 đ/ha; ruộng đối chứng sử dụng phân đơn là 19.431.000 đ/ha. Lãi tăng thêm so với ruộng đối chứng là 16.637.000 đ/ha, tương ứng tăng 85,6%.

* Nhìn chung khi sử dụng Phân bón NPK chuyên dùng Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE chi phí mô hình có giảm hơn so với ruộng đối chứng đồng thời năng suất mô hình cao hơn, do đó hiệu quả kinh tế cũng cao hơn.

* Để minh chứng cho điều này, Công ty CP Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình ĐỊnh đã XDMH sử dụng phân bón NPK Mặt Trời Mới chuyên dùng cây Lạc NPK 9-20-18+4MgO+TE trong vụ ĐX 2020-2021 tại 6 huyện của 3 tỉnh (Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên), trong đó tại tỉnh Phú Yên triển khai tại 2 vùng sinh thái (TX Đông Hòa – đồng bằng và huyện Đồng Xuân – miền núi) và đã cho tăng năng suất bình quân cao hơn ruộng đối chứng là 26,8% và lãi ròng tăng bình quân là 68,8%; ngoài ra so sánh với vùng DHNTB thì năng suất tăng thêm là 63,4% và lãi ròng tăng thêm là 13,5%. Điều này chứng tỏ việc sử dụng Phân bón NPK Mặt Trời Mới chuyên dùng cho cây Lạc trong vụ ĐX là thích hợp, vừa tăng năng suất và tăng hiệu quả kinh tế góp phần nâng cao đời sống cho người dân (Biểu đồ 2)

7. KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

7.1. Kết luận

Từ việc xây dựng mô hình trình diễn Phân bón NPK Mặt Trời Mới chuyên dùng cho cây lạc vụ Đông Xuân 2020-2021 tại huyện Đồng Xuân – Phú Yên cho kết quả như sau:

– Phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE thích hợp trên cây lạc tại huyện Đồng Xuân.

– Hàm lượng dinh dưỡng trong phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE đầy đủ, cân đối cho cây lạc sinh trưởng phát triển qua các giai đoạn; số lượng quả chắc cao, vỏ quả sáng; hạt to, mẩy, đều.

– Về năng suất: Ruộng mô hình đạt 31,76 tạ/ha cao hơn ruộng đối chứng 6,99 tạ/ha, tương ứng tăng 28,2%.

– Về hiệu quả kinh tế: Ruộng mô hình sử dụng phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE với các chất trung (MgO), vi lượng (TE) trong phân giúp tăng khả năng chống chịu với các loại sâu bệnh hại, do đó ruộng mô hình ít sử dụng thuốc BVTV từ đó giúp giảm chi phí đầu tư và tăng hiệu quả kinh tế. Lợi nhuận ruộng mô hình cao hơn so với đối chứng 16.637.000 đồng/ha, tương ứng tăng 85,6%.

– Kỹ thuật bón đơn giản, hiệu quả, không cần phải phối trộn thêm bất kỳ loại phân nào khác. Giá cả hợp lý, phù hợp với điều kiện kinh tế tại địa phương.

7.2. Khuyến nghị:                                    

– Nhân rộng mô hình sử dụng phân bón MTM NPK 9-20-18+4MgO+TE chuyên dùng cây lạc tại những vùng có điều kiện tương tự.

– Đề nghị Công ty Cổ phần Vật tư Kỹ thuật Nông nghiệp Bình Định phối hợp với Trung tâm Khuyến nông tỉnh Phú Yên trong thời gian tới tiếp tục trình diễn phân bón Mặt Trời Mới NPK 9-20-18+4MgO+TE trong vụ Hè Thu 2021 tại huyện Đồng Xuân để có kết luận toàn diện hơn.

Biên tập: CN. Lưu Hữu Phước và KS. Lê Xuân Biên

 – Công ty CP VTKT Nông nghiệp Bình Định